بررسی علل وقوع تخلفات ساختمانی در شهرهای ایران با تأکید بر نقش شهرداری (مطالعه موردی: محدوده منطقه 3 شهریزد)

 یکی ­از مشکلاتی ­که­ در دهه­ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و برﻧﺎمه­رﻳﺰی ﺷﻬﺮی را در کشورﺗﺤﺖاﻟﺸـﻌﺎع ﺧـﻮد ﻗـﺮارداده، روند روزافزون ﺳﺎخت­وﺳﺎزﻫﺎی ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز مسکونی است. تخلف ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎزها از ﺿﻮاﺑﻂ ﻓﻨﯽ و ﺷﻬﺮﺳازی در ﺷﻬﺮهای ایران واقعیتی ریشه­دار و در عین ﺣﺎل در حال ﮔﺴﺘﺮش است و با ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺠﺎﺯاﺕﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ آن ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪﻩ، همچنان در شهرها و منجمله در محدوده شهرداری منطقه 3 شهر یزد، رو به افزایش است. برای ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﺨﻠﻔﺎت ساختمانی لازم است ماهیت ﺍﻳﻦ مسئله و علل وقوع آن ﺍﺯ ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮار گیرد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی، علّی، همبستگی و پیمایشی بوده و داده‌ها به روش کتابخانه­ای و میدانی جمع­آوری شده­است. براساس یافته­ها60درصد تخلفات ساختمانی منطقه 3 طی سال­های 95-1370 مربوط به ساخت­وسازهای بدون پروانه و 40درصد برخلاف مفاد پروانه بوده است. نگرش مردم نسبت به علل تخلف با نگرش کارشناسان شهرداری یزد کاملاً همسان نیست و مردم عمده­ترین علل را «نقص مدارک، ضعف برنامه­های آموزشی، عدم آگاهی کامل متقاضیان صدور پروانه نسبت به قوانین ساخت­وساز، بوروکراسی اداری، نقض آرا و ضعف نظارت به وسیله شهرداری» می­دانند. همچنین میان نگرش درآمدزایی شهرداری به پدیده تخلف ساختمانی، ناکارآمدی سیستم نظارت بر ساخت­وسازهای مسکونی و وضعیت بوروکراسی اداری در امر صدور پروانه ساختمانی در منطقه 3 شهرداری یزد با وقوع تخلف ساختمانی، رابطه همبستگی نسبتاً بالایی وجود دارد. بنابراین تأمین منابع درآمدی پایدار، بهبود سیستم نظارت بر ساخت­­وسازِ شهرداری و نیز بهبود وضعیت بوروکراسی اداری صدور پروانه در شهرداری منطقه 3 شهر یزد می­تواند به کاهش تخلفات ساختمانی در این محدوده کمک کند.